(Nie)mądry Polak po szkodzie, czyli ekonomia po Polsku

Natchnieniem do napisania tego posta były moje ostatnie odwiedziny na jednym z polskich portali pożyczek społecznościowych (na którym, co tu dużo mówić, aktywnie inwestuję). Analizą obejmę tych pożyczkobiorców, którzy spłacili już uczciwie kilka pożyczek. Najpierw jednak postawmy sobie pytanie, czy chcąc nabyć produkt X wybralibyśmy sklep z najwyższą ceną? Ja w każdym razie tak bym nie zrobił. Zanim rozwinę dalej ten temat, przyjrzyjmy się pewnemu przykładowi.

Ile rzeczywiście wynosi oprocentowanie na Kokos.pl?
Weźmy pierwszą aukcję z brzegu:
Kwota pożyczki: 5000zł;
Oprocentowanie: 20%;
Czas: 12 miesięcy;
Rata miesięczna: 500zł;
12*500 = 5000 + 20%, a więc rzeczywiście oprocentowanie wynosi 20%. Czy na pewno?
Otóż nie. Oprocentowanie jest znacznie wyższe. Dlaczego? To bardzo proste. Rzeczywista rata składa się z części kapitałowej (zwracamy pożyczone 5000) i odsetkowej (płacimy odsetki). Na kokos.pl raty są równe (a więc jak dotąd wszystko jak w banku), skąd więc różnica. Przeanalizujmy spłaty
1 rata - część kapitałowa = 416.67(1/12*5000), część odsetkowa = 83.33 (0.2 * 1/12 * 5000) razem 500zł; Gra? Gra. Pójdźmy dalej.
2 rata - część kapitałowa = 416.67, część odsetkowa = 83.33, razem 500. Gra? Ano nie gra. Skoro już spłaciliśmy 416.67 kapitału, to dlaczego wciąż płacimy od niego odsetki? Zanim podsumujemy przejdźmy do ostatniej raty
12 rata - część kapitałowa = 416.67, część odsetkowa = 83.33. Spłaciliśmy 4583.33 zł kapitału ale ciągle płacimy od tych pieniędzy odsetki. Logiczne jest, że skoro zostało nam do spłaty 416.67 to od niego powinniśmy zapłacić 1/12 z 20%, a więc rata odsetkowa powinna wynieść 6.94 zł.

Sprawdźmy teraz ile wynosi rzeczywiste oprocentowanie kredytu z powyższego przykładu (podaję tu RRSO dla rat malejących):
Zastosujemy wzór (link)
r = [o * 2400] / [k * (n + 1)]
gdzie:
r - rzeczywiste oprocentowanie;
o - odsetki (1000);
k - kwota pożyczki (5000);
n - ilość rat (12);
r = 36.92%

Lekka różnica jest. Intuicyjnie wydaje się, że sposób obliczania rat przez kokos jest słuszny i byłoby tak, gdybyśmy mogli trzymać kapitał do momentu spłaty ostatniej raty odsetkowej, a więc w powyższym przykładzie do 12 miesiąca. Niestety dla pożyczkobiorców (i bezpieczniej/zyskowniej dla pożyczkodawców) sposób obliczania rat powoduje, że płacimy raty od już spłaconego kapitału. Innymi słowy w kokosie pożyczka na rok z oprocentowaniem 20%, odpowiada w banku kredytowi z RRSO 36.92%.

Nawiązując do tytułu - (nie)mądry Polak po szkodzie - zastanawia mnie fakt, dlaczego sensowni pożyczkobiorcy, którzy posiadają spore dochody i wysoką zdolność kredytową nie korzystają z usług banków raczej niż kokosa. Taki sposób naliczania rat podwyższa dużej grupie pożyczkodawców ryzyko niespłacenia raty, ponieważ powoduje, że zamiast tańszych pożyczek społecznościowych, mamy droższe, które mogą przyciągać "desperatów". Ci z kolei nie dostaliby kredytu nigdzie indziej, a na portalach pożyczkowych zaślepieni możliwymi zyskami pożyczkodawcy kredytują każdego jak leci. Poza tym solidni pożyczkobiorcy zamiast tańszej pożyczki zaciągają droższą. I w ten sposób portale social lending w Polsce zamiast działać na zasadzie win-win, powodują, że często obie strony są stratne. Stąd też mój apel do kokosa, czy finansowo - dla dobra nas wszystkich popracujcie nad weryfikacjami i zmniejszcie raty (sposób ich naliczania). Szczęściem portal smava.pl jest tutaj chlubnym wyjątkiem. Pamiętajmy wszyscy, niższe zyski, to mniejsze ryzyko - mordercze odsetki, to mordercze ryzyko. A gra, w której aby wygrać 37% w skali roku ryzykujemy 100% jest zdecydowanie "za droga". Pytanie, czy przy zachowaniu tego samego ryzyka można udzielać tańszych pożyczek niż robią to banki? Otóz moim zdaniem tak - jeżeli dostaniesz kredyt konsumpcyjny na 15%, zamiast na 20% i spłacisz mi go rzetelnie, to ja zarobię 9% (lokaty są na ok 6% w tej chwili), a ty 5%. Na zachodzie się sprawdziło, w Polsce też może. Zgadzam się jednak ze smavą - na rynku przetrwają tylko te serwisy, które zapewnią najbezpieczniejsze pożyczki.